علت بروز همزمان گرمی کبد و سردی معده در یک فرد چیست؟
از دیدگاه طب ایرانی اسلامی، کبد انسان به طور طبیعی دارای مزاج گرم و تر است و وظیفه تنظیم انواع سوخت‌وسازها و تولید و تصفیه خون را بر عهده دارد. حال اگر کبد فردی نسبت به حالت عادی، گرم‌تر و خشک‌تر شود، یعنی با غلبه حرارت و خشکی مواجه گردد، این وضعیت معمولاً موجب افزایش عطش در او می‌شود. این افراد همان کسانی هستند که در طب سنتی به آن‌ها “صفراوی‌مزاج” گفته می‌شود و به سبب افزایش حرارت کبد، بطور مداوم احساس تشنگی دارند.
امروزه به دلیل سبک زندگی شهری و در دسترس بودن وسایل جدید مانند یخچال، مصرف آب بسیار سرد یا یخ میان مردم رواج یافته است. فرد صفراوی به دلیل عطش زیاد رغبت شدیدی به نوشیدن آب سرد، خصوصاً هنگام صبح ناشتا یا نیمه‌های شب پیدا می‌کند. این رفتار، به‌ویژه اگر با مصرف غذاهای سنگین، چرب و دیر هضم همراه شود، می‌تواند به بروز مشکلات جدی در کبد و معده منجر گردد.
توضیح ساده‌تر این است که اگر خون گرم در کبد در اثر نوشیدن آب خیلی سرد ناگهان سرد شود، مثل این است که همه پنجره‌ها و درهای یک اتاق گرم ناگهان بسته شود؛ حرارت تجمع پیدا می‌کند و سیستم دچار اختلال می‌شود. مصرف مکرر آب سرد باعث ایجاد رسوب چربی و انسداد در مجاری کبد می‌شود و کبد به تدریج عملکرد طبیعی خود را از دست می‌دهد و دچار اختلال و گرمای عارضی می‌شود. این در حالی است که معده خصوصا در زمان خالی بودن، به دلیل ورود آب و غذای سرد، دچار ضعف و سردی می‌شود.
در این شرایط، با تداوم این روند، علائمی مثل افزایش اشتها، نفخ، آروغ، ترش کردن معده، حس سنگینی و خواب‌آلودگی پس از غذا در فرد ظاهر می‌شود و به مرور عملکرد دستگاه گوارش مختل می‌گردد. همچنین، اختلاف دمایی میان کبد گرم و معده سرد عوارض گوناگونی مانند اختلال پوستی، داغی یا سردی کف پاها، سردردهای ناحیه پشت سر، تهوع و حتی خستگی و کسالت ایجاد می‌کند. یعنی اختلال مزاجی در هر فرد می‌تواند به شکل متفاوتی بروز کند. به همین دلیل است که فردی با وجود گرمی محسوس کبد، نشانه‌های سردی را در معده‌اش نیز نشان می‌دهد و این حالت ممکن است بدون اصلاح سبک زندگی و تغذیه، به مرور مزمن‌تر و حتی خطرناک‌تر گردد.
نویسنده: استاد علی صادقیان