به فارسی "خشت" و به هندی "انیته" نامیده می‌شود.
ماهیت:
آجر دو نوع دارد:
1. آجر سفید که در کورهٔ آهک‌پزی پخته می‌شود و این نوع بهتر و مورد استفاده در اعمال طب است.
2. آجر سرخ که در کورهٔ آجرپزی پخته می‌شود.
طبیعت آن: گرم در درجه دوم و خشک در درجه چهارم.
افعال، خواص و منافع آن:
بیماری‌های سر:
اگر آجر سفید آب‌ندیده را در آتش سرخ کنید تا مانند اخگر شود و سپس در آبی که به جوش آمده بیندازید، چادری یا ملافه‌ای روی سر گرفته و بخار آن را به سر برسانید تا عرق کنید. این درمان برای کاهش مواد بلغمی مغز، نزله‌های مزمن و درد سر قدیمی بی‌نظیر و تجربه شده است.
- ضماد آن با نمک و سرکه برای درمان شوره سر نافع است. همچنین برای درمان اورام، بثور، ریاح، استسقاء، بواسیر و غیره مؤثر است.
آجر پختهٔ آب‌ندیده، به‌ویژه نوع سفید، اگر با آتش گرم شود، سپس مقداری آب روی آن پاشیده و در نمد یا پارچهٔ پنبه‌ای پیچیده شود و روی عضوی که دچار درد ناشی از غلبهٔ سردی، باد حبس شده، ورم سرد یا موضع بواسیر است قرار گیرد، موجب تعریق آن عضو و دفع مواد سرد و تسکین درد می‌شود.
ضماد آن با آب غوره برای درمان جوش‌ها و جلوگیری از ظهور آن‌ها مناسب است و ضماد آن با سرگین گاو برای کاهش ورم و جوش‌های بلغمی، استسقای لحمی و زقی و سوء القنیه کاربرد دارد.
پودر آن نیز برای جلوگیری از خونریزی جراحات مفید است. نشستن بر روی آجر گرم برای تسکین اسهال رطوبی و سرد باددار و درد بواسیر تجربه شده و مفید است، به‌ویژه اگر روغن گل سرخ روی آن ریخته شده باشد.
اگر دو آجر آب‌ندیده را برهم بسایید و روی عضوی که درد و ورم سرد دارد عسل بمالید و پودر آن را روی آن بپاشید و در آفتاب بنشینید، درد و ورم آن را از بین می‌برد.
روش اطبای هند این است که آجر را ریزه کرده در دوغ گاو می‌اندازند و یک شب می‌گذارند خیس بخورد و صبح صاف کرده و آن دوغ را می‌نوشند که برای زخم‌های شدید داخلی مفید است.
روغن آجر:
طبیعت آن بینهایت گرم است.
افعال و خواص آن:
- سریع در بدن نفوذ می‌کند.
- لاغر کننده است.
- معرق است.
- لطافت بخش است.
- چکاندن آن در بینی برای صرع، فلج بلز و فراموشی مفید است.
- خوردن آن برای صرع، فلج و فلج عصب بلز نافع است.